Å·ÃÀÈÕb´óƬ

 WASHINGTON, 23 Nisan 2025 ¨C D¨¹nya Bankas?¡¯²Ô?²Ô bug¨¹n yay?nlanan Avrupa ve Orta Asya B?lgesi Ekonomik G¨¹ncelleme Raporuna g?re, b?lgenin geli?mekte olan ekonomilerinde ekonomik b¨¹y¨¹menin yava?lamas? bekleniyor. Zay?flayan d?? talep ve Rusya¡¯»å²¹ki yava?lama sebebiyle 2025-26 y?l?nda b?lgesel b¨¹y¨¹me oran?n?n y¨¹zde 2,5 olmas? bekleniyor.  

2024 y?l?nda ?zel t¨¹ketimin yan?nda sa?lam reel ¨¹cret art??lar?n?n, y¨¹kselen i??i d?vizi giri?lerinin ve artan t¨¹ketici kredilerinin deste?ine kar??n Avrupa Birli?i¡¯ndeki d¨¹?¨¹k b¨¹y¨¹me sebebiyle zay?flayan d?? talebin bunlar? dengelemesi sebebiyle b?lge genelinde b¨¹y¨¹me y¨¹zde 3,6 olarak ger?ekle?mi?tir.  

2024 ortalar?nda y¨¹zde 3,6 d¨¹zeyinde olan enflasyon, g?da ve hizmet fiyatlar?ndaki art??lar sebebiyle ?ubat 2025 itibariyle bir ?nceki y?l?n ayn? d?nemine g?re y¨¹zde 5¡¯e y¨¹kselmi?tir. Son d?nemde enflasyonda ya?anan art?? baz? merkez bankalar?n?n politika faiz oranlar?n? y¨¹kseltmelerine veya daha fazla gev?eme ad?mlar?n? ertelemelerine yol a?m??t?r.  

D¨¹nya Bankas?¡¯²Ô?²Ô Avrupa ve Orta Asya b?lgesinden sorumlu Ba?kan Yard?mc?s? Antonella Bassani raporun yay?nlanmas? vesilesiyle yapt??? a??klamada ?unlar? vurgulad?: ¡°Avrupa ve Orta Asya b?lgesindeki ¨¹lkeler ge?ti?imiz y?l istikrarl? bir b¨¹y¨¹me sa?layabilirken, k¨¹resel belirsizlikler, jeoekonomik par?alanma ve kilit ticaret ortaklar? aras?ndaki zay?f b¨¹y¨¹me bu y?l b¨¹y¨¹meyi s¨¹rd¨¹rmeyi daha zorlu hale getirmektedir. Uzun vadede daha g¨¹?l¨¹ ekonomik b¨¹y¨¹meyi ba?arabilmek i?in, b?lge ekonomilerinin dinamik ve yenilik?i bir ?zel sekt?r¨¹, giri?imcili?i ve teknoloji kabul¨¹n¨¹ destekleyen yurt i?i yap?sal reformlar? h?zland?rmalar? b¨¹y¨¹k ?nem ta??maktad?r.¡±

Her ne kadar 2025-26 y?l?nda b¨¹y¨¹me h?z?n?n y¨¹zde 4,7¡¯ye d¨¹?ece?i tahmin edilse de, Orta Asya¡¯²Ô?²Ô bu y?l ve ?n¨¹m¨¹zdeki y?l en h?zl? b¨¹y¨¹yen alt b?lge olmaya devam etmesi beklenmektedir. Bu yava?lama Kazakistan¡¯»å²¹ki  petrol sekt?r¨¹nde b¨¹y¨¹menin zay?flamas?n?n yan?nda ihracat?n azalmas?ndan ve i??i d?vizi giri?lerinin normal seviyelere inmesinden kaynaklanmaktad?r.

G¨¹ney Kafkasya¡¯»å²¹ ticaret arac?l???n?n, i?g¨¹c¨¹ ve sermaye giri?lerinin yay?lma etkilerinin azalmaya devam etmesi ile birlikte b¨¹y¨¹menin 2025-26 y?l?nda ortalama y¨¹zde 3,5 olmas? beklenmektedir.

Ticaret politikas?ndaki belirsizliklerin, artan ticaret engellerinin ve avro b?lgesi tedarik zincirlerinden kaynakl? dolayl? yay?lma etkilerinin b?lgenin di?er ekonomilerinde toparlanmay? zay?flatmas? beklenmektedir. Bat? Balkanlar¡¯»å²¹ b¨¹y¨¹menin 2025-26 y?l?nda hafif bir d¨¹?¨¹?le y¨¹zde 3,4¡¯e inmesi, Orta Avrupa¡¯»å²¹ ise sadece hafif bir iyile?me ile y¨¹zde 2,7 olarak ger?ekle?mesi beklenmektedir.

Rusya¡¯»å²¹, b¨¹y¨¹menin 2025-26 y?l?nda y¨¹zde 1,3¡¯e d¨¹?mesi beklenmektedir. °Õ¨¹°ù°ì¾±²â±ð¡¯»å±ð b¨¹y¨¹me h?z?n?n 2025-26 y?l?nda hafif bir iyile?me ile y¨¹zde 3,3¡¯e  y¨¹kselmesi beklenmektedir, ancak d?? talebin zay?f seyretmesi ve ekonomik yeniden dengelenmenin devam etmesi sebebiyle uzun vadeli trendin alt?nda kalacakt?r. Ukrayna¡¯»å²¹ b¨¹y¨¹menin 2025 y?l?nda y¨¹zde 2¡¯ye d¨¹?mesi beklenmektedir.

Raporda, halihaz?rdaki zorlu k¨¹resel ortamda b¨¹y¨¹menin nas?l h?zland?r?labilece?ine ili?kin ?zel bir analizde, dinamik bir ?zel sekt?r¨¹n ?nemi vurgulanmaktad?r. ?lkelerin, bir yandan k¨¹resel teknoloji, uzmanl?k birikimi ve sermayenin entegrasyonu ¨¹zerinde odaklanmaya devam ederken ayn? zamanda yenilik?ili?e daha fazla yat?r?m yapmalar?, gen? ?irketleri destekleyecek reformlar yapmalar?, finansal piyasalar? derinle?tirmeleri ve ara?t?rma-geli?tirme (Ar-Ge) yat?r?mlar?n? artt?rmalar? gerekmektedir. 

B?lgedeki orta gelirli ¨¹lkelerin y¨¹ksek gelir stat¨¹s¨¹ne ula?abilmeleri i?in ekonomilerinin daha dinamik hale gelmesi gerekmektedir. Y¨¹ksek gelir stat¨¹s¨¹ne ba?ar?l? bir ?ekilde ge?i? yapan ¨¹lkeler bunu dinamik giri?imcilik ve yenilik?ilik yoluyla ba?arm??lard?r ve bu b¨¹y¨¹meyi s¨¹rd¨¹rebilmeleri i?in ?irket i?i ¨¹retkenlik art???n? g¨¹?lendirmeye y?nelik teknoloji, uzmanl?k birikimi ve sermayeden yararlanmalar? gerekmektedir.

D¨¹nya Bankas? Avrupa ve Orta Asya Ba? Ekonomisti Ivailo Izvorski konu ile ilgili olarak ?unlar? belirtti: ¡°??letmelerde yenilik?ilik ve deneyselcilik, ¨¹retkenli?i artt?rmak i?in temel bir gerekliliktir ve y¨¹ksek gelir stat¨¹s¨¹n¨¹ elde etmek ve s¨¹rd¨¹rmek i?in bir ?n ko?uldur. B?lgedeki orta gelirli ¨¹lkeler, ?irketlerin b¨¹y¨¹meleri, yenilik yapmalar? ve rekabet etmeleri halinde y¨¹ksek gelir stat¨¹s¨¹ne ula?abilirler. Her ¨¹lke b¨¹y¨¹meyi yeniden ate?lemek i?in kendi yakla??m?na ihtiya? duymakla birlikte, yenilik?ili?i te?vik etmek ve i?letme dinamizmini sa?lamak b¨¹y¨¹k ?nem ta??r.¡±

Rapor, istihdam yaratan ?irketler gen? ve yenilik?i ?irketler oldu?undan dolay? t¨¹m k¨¹?¨¹k ve orta b¨¹y¨¹kl¨¹kteki i?letme (KOB?) sekt?r¨¹ yerine bu  ?irketlere yat?r?m yapmak gerekti?ini savunmaktad?r. Bu yakla??m, ?zellikle uzun vadeli finansman ve risk sermayesi olmak ¨¹zere finansmana eri?imin iyile?tirilmesi yoluyla desteklenmelidir. B?lge, giri?im sermayesi ve ?zsermaye finansman? hen¨¹z yeterince geli?medi?inden dolay?  yeterli finansman olanaklar?na sahip de?ildir.

B?yle dinamik ?irketlerin ortaya ??kabilmesi i?in rekabetin g¨¹?lendirilmesi gerekmektedir. B?lgede ?ok fazla k¨¹?¨¹k ve d¨¹?¨¹k ¨¹retkenlikli i?letme ve genellikle piyasalara hakim olan ve giri?imci dinamizmini engelleyen kamu iktisadi te?ebb¨¹sleri (K?T) d???nda ?ok az b¨¹y¨¹k ?irket bulunmaktad?r.

?irketlerin daha ¨¹retken ve yenilik?i hale gelmelerine yard?mc? olmak i?in, daha b¨¹y¨¹k ve daha iyi hedeflenmi? Ar-Ge te?vikleri gibi, i?letmelerde yenilik?ili?i ve teknoloji kabul¨¹n¨¹ te?vik eden politikalara da ihtiya? duyulmaktad?r. B?lgedeki bir?ok ?irket ?u anda kaynak yeniden tahsisine g¨¹venmekte ve kendi teknolojilerini geli?tirmek yerine yabanc? ?irketlerin ¨¹retim tesisleri olarak faaliyet g?stermektedir.

Son olarak, y¨¹ksek vas?fl? i??ilerin ?ekilebilmesinin ve elde tutulabilmesinin yan?nda e?itim yoluyla becerileri geli?tirme f?rsatlar?n?n yarat?labilmesi i?in be?eri sermayeye yat?r?m yap?lmas? gerekmektedir.